కూరిమిగల దినములలో నేరము లెన్నందును గలుగనేరవు మరియా కూరిమి విరసంబైనను నేరములే తోచుచుండు నిక్కము సుమతీ కూరిమిగల దినములలో- ఒకరి మీదొకరికి ఇష్టము కలిగవున్నపుడు, నేరములు- తప్పులు, ఎన్నందును- ఏనాడూ, కలుగనేరవు- తోచవు, మరియా కూరిమి- ఆ ఇష్టం కాస్తా, విరసంబైనను-...
కప్పకు నొరగాలైనను సప్పమునకు రోగమైన, సతి తులువైనన్ ముప్పున దరిద్రుండైనను తప్పదు మరి దుఖమగుట తథ్యము సుమతీ కప్పకు నొరగాలైన- కప్ప కుంటిదైనట్లయితే, సప్పమునకు రోగమైన- పాముకి రోగమొచ్చినట్లయితే, సతి తులువైనన్- భార్య దుర్మార్గంగా ప్రవర్తించేదైతే, ముప్పున- ముసలితనంలో, దరిద్రుండైన- డబ్బు...
ఏఱకుమీ కసుగాయలు దూఱకుమీ బంధుజనుల దోషము సుమ్మీ పాఱకుమీ రణమందున మీఱకుమీ గురువులాఙ మేదిని సుమతీ ఏఱకుమీ- ఏరవద్దు, కసుగాయలు- పచ్చికాయలను, దూఱకుమీ- దూషించవద్దు, బంధుజనుల- బంధువులను, , దోషము సుమ్మీ- తప్పు సుమా, పాఱకుమీ- పారిపోవద్దు, రణమందున- యుద్ధంలో ఉన్నప్పుడు, మీరకుమీ...
ఉపమింప మొదలు తియ్యన కపటం బెడనెడను జెఱకు కైవిడినే పో నెపములు వెదకును గడపట గపటపు దుర్జాతి పొందు గదరా సుమతీ ఉపమింప- పోల్చి చూసినట్లయితే, మొదలు తియ్యన- మొదట్లో తియ్యగానే ఉంటుంది, కపటపు- మోసం చేసే గుణం ఉన్న, ఎడనెడన్-...
కమలములు నీటబాసిన కమలాప్తుని రశ్మి సోకి కమలిన భంగిన్ దమతమ నెలవులు దప్పిన దమ మిత్రులె శత్రులౌట తథ్యము సుమతీ కమలములు- తామరపువ్వులు, నీటబాసిన- నీటిలోంచి బయటకు వచ్చినట్లయితే, కమలాప్తుని రశ్మి సోకి- తామరపువ్వులకు బంధువైన సూర్య రశ్మి సోకి నప్పుడు,...
కనకపు సింహాసనము శునకము కూర్చుండబెట్టి శుభలగ్నమునం దొనరగ బట్టముగట్టిన వెనుకటి గుణమేల మాను వినరా సుమతీ కనకపు సింహాసనము- బంగారు సింహాసనం, శునకము కూర్చుండబెట్టి- కుక్కను కూర్చోబెట్టి, శుభలగ్నమునందొనరగ- మంచి ముహూర్తంలో, పట్టము గట్టిన- పట్టాభిషేకం చేసినట్లయితే, వెనుకటి గుణమేలమాను- అంతకుముందున్న...
ఎప్పుడు సంపద గలిగిన నప్పుడు బంధువులు వత్తురదియెట్లన్నన్, దెప్పలుగ చెరువునిండిన గప్పలు పదివేలు చేరు గదరా సుమతీ ఎప్పుడు సంపద గలిగిన- ఎప్పుడైతే ధనవంతులవుతారో, అప్పుడు- ఆ సమయంలో, బంధువులు వత్తురు- బంధువలు వస్తారు, అది ఎట్లన్నన్- అది ఎలాంటిదంటే, తెప్పలుగ...
ఎప్పుడు దప్పులు వెదకెడు నప్పురుషుని గొల్వగూడ దదియెట్లన్నన్, సప్పంబు పడగనీడను గప్ప వసించిన విధంబు గదరా సుమతీ ఎప్పుడు దప్పులు వెదకెడు- ఎప్పుడూ మీలోని తప్పులను వెదకటమే పనిగా పెట్టుకున్న, అప్పురుషుని- అంటువంటి వ్యక్తిని, కొల్పగూడదు- అతని కొలువులో (అలాంటి...