శ్రీ రహణీయహార యత సీ కుసుమాభశరీర , భక్త మం దార, వికారదూర , పర తత్త్వవిహార త్రిలోచ చేతనో దార, దురంతపాతక వి తాన విదూర, ఖరాదిదైత్యవకాం తార కుఠార భద్రగిరి దాశరథీ కరుణాపయోనిధీ ! టీకా :...
అప్పిచ్చువాఁడు, వైద్యుఁడు, నెప్పుడు నెడతెగక పాఱు నేఱును, ద్విజుదున్, జొప్పడిన యూరనుండుము చొప్పడకున్నట్టి యూరు సారకుము సుమతీ! టీకా : అప్పిచ్చువాఁడు = బదులిచ్చే ధనికుడు ; వైద్యుఁడు = మందులు ఇచ్చేవాడు ; ఎడతెగక = తీయలేక ; ద్విజుఁడున్...
ఎలుగుతోలు తెచ్చి యెన్నాళ్ళు నుదికిన నలుపు నలుపేకాని తెలుపు కాదు కొయ్యబొమ్మదెచ్చి కొట్టిన పలుకునా? విశ్వదాభిరామ వినురవేమ తాత్పర్యము : ఎలుకతోలును ఎన్నిసార్లు ఉతికి, కడిగినా దానికున్న సహజసిద్ధమయిన నలుపు రంగే వుంటుందే తప్ప.. తెలుపు రంగుగా మారదు. అదేవిధంగా చెక్కబొమ్మను...
చిక్కియున్న వేళ సింహంబునైనను బక్కకుక్క కరచి బాధచేయు బలిమి లేనివేళ బంతంబు చెల్లదు విశ్వదాభిరామ వినురవేమ తాత్పర్యము : అడవికి మృగరాజు అయిన సింహం కూడా చిక్కిపోయి వున్నపుడు.. వీధిన పోయే బక్క కుక్క ఆ సంహాన్ని బాధపెట్టడం మొదలుపెడుతుంది. అదేవిధంగా...
మసకొని రేఁగుబండ్లకును మౌక్తికముల్ వెలవోసినట్లు దు ర్వ్యసనమొజెంది కావ్యము దు రాత్ములకిచ్చితి మోస మయ్యో నా రసనకుఁ బూతవృత్తిసుక రంబుగ జేకురునట్లు వాక్సుధా రసములు చిల్క బద్యముఖ రంగమునందు నటింపవయ్య సం తసము జెంది భద్రగిరి...
అనఘునికైనఁ జేకుఱు వనర్హునిఁగూడి చరించినంతలో మన మెరియంగ నప్పుడవమానము కీడు ధరిత్రియందు నే యనువుననైనఁ దప్పవు యథార్థము, తానది యెట్టులన్నచో నినుమును గూర్చి యగ్ని నలయింపదె సమ్మెటపెట్టు భాస్కరా ! టీకా : ధరిత్రియందున్ = భూమిలో ; అనర్హునిన్ =...
అప్పుగొని చేయు విభవము ముప్పునఁ బ్రాయంపుటాలు, మూర్ఖుని తపమున్ దప్పరయని నృపురాజ్యము దెప్పరమై మీఁదఁ గీడు దెచ్చుర సుమతీ ! టీకా : అప్పుగొని = ఋణము తెచ్చుకొని ; చేయు = అనుభవించు ; విభవమున = పటాలోపమును ;...
అదను దలంచి కూర్చి ప్రజ నాదర మొప్పవిభుండు కోరినన్ గదిసి పదార్థ మిత్తు రటు కానగ వేగమె కొట్టి తెండనన్ మొదటికె మోసమౌఁ, బొదుఁగుమూలమూగోసినఁ బాలుగల్గునే పిదికినఁగాక భూమిఁ బశు బృందము నెవ్వరికైన భాస్కరా! టీకా : అదనుదలంచి = సమయము...